Καλώς ήλθατε στο κέντρο Σχολικής Μελέτης και Μαθησιακών Δυσκολιών Μεταγνώσεις

Μαθαίνουμε.... Πως να μαθαίνουμε

Περιεχόμενο
Εμφανίσεις: 5536

Τι είναι ο αναδυόμενος γραμματισμός;

Ο αναδυόμενος γραμματισμός είναι μια διαδικασία που απαιτεί την ανάπτυξη των κατάλληλων νοητικών διεργασιών απο τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Για την <<ωρίμανση>> αυτή των παιδιών, σημαντικό ρόλο παίζουν περιβαλλοντικοί παράγοντες, καθώς και οι εμπειρίες που αυτό βιώνει στη ζωή του. Ο αναδυόμενος γραμματισμός ακολουθεί μια πορεία που εξελίσεται συνεχώς, καθώς ξεκινάει αρχικά απο την αλληλεπίδραση του παιδιού με το οικογενειακό περιβάλλον και συνεχίζεται με την ένταξη του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. Έτσι η αναδυόμενη επιθυμία των παιδιών για γραφή και ανάγνωση τροφοδοτείται απο την παρατήρηση των ενηλίκων και απο την μίμηση του προφορικού και του γραπτού λόγου. Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον, μέσα στο οποίο υπάρχουν πολλά ερεθίσματα που σχετίζονται με τον γραπτό λόγο (π.χ. η ανάγνωση ενός παραμυθιού απο το γονέα στο παιδί), τότε αυτό παρατηρεί τους ενήλικες και προσπαθεί μετέπειτα να αναπαραστήσει την διαδικασία της ανάγνωσης (με το να κρατήσει μόνο του το βιβλίο σε θέση ανάγνωσης) ή της γραφής (μουτζουρώνοντας ένα χαρτί και δηλώνοντας ότι έγραψε κάτι).

Πώς σχετίζεται ο αναδυόμενος γραμματισμός με την αναγνωστική ικανότητα;

Σε προσχολικό επίπεδο, τα παιδιά αποκτούν την ικανότητα να αναγνωρίζουν σήματα και σύμβολα, όπως και να θυμούνται την ονομασία και τον ήχο μερικών γραμμάτων ενώ μετέπειτα ξεκινούν σιγά σιγά να αντιστοιχίζουν τα φωνήματα με τα γραφήματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι εάν τα παιδιά γνωρίζουν τις ονομασίες των γραμμάτων, αυτό αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα πρόβλεψης για επιτυχημένη κατάκτηση της ανάγνωσης. Παράλληλα καθώς τα παιδιά αναπτύσονται, συνειδητοποιούν την φορά του γραπτού λόγου (δηλαδή ότι διαβάζουμε από αριστερά προς δεξιά και από πάνω προς τα κάτω) και την σχέση του προφορικού λόγου με τον γραπτό λόγο. Για την κατάκτηση της ανάγνωσης, σημαντικό ρόλο παίζει και η φωνολογική επίγνωση, καθώς αποτελεί την σημαντικότερη δεξιότητα που απαιτείται. Τα περισσότερα παιδιά, αναπτύσουν φωνολογική επίγνωση κατά την διάρκεια της κατάκτησης της γλώσσας. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι οι δεξιότητες του αναδυόμενου γραμματισμού που αποκτώνται από το παιδί κατά την προσχολική ηλικία, έαν διατηρηθούν και εφαρμόζονται με ευχέρεια, μειώνουν κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης αναγνωστικών δυσκολιών.

Λεοντάκης Γεώργιος
Φιλόλογος - Ειδικός Παιδαγωγός

___________________________________________________________________

Πηγές :

Τάφα Ε. (2005) Ανάγνωση και γραφή στα Προγράμματα Προσχολικής Εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αγαλιώτης Ι. (2011) Εκπαιδευτική αξιολόγηση μαθητών με δυσκολίες μάθησης και προσαρμογής : το αξιολογικό σύστημα μαθησιακών αναγκών.

Hail K. (1998) Critical Literacy and the Case for it in the Early Years of school.

Ferreiro E & Toberosky A (1982) Literacy before schooling.

Περιεχόμενο
Εμφανίσεις: 3052

Τι είναι η φωνολογική ενημερότητα;

Η φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να αναλύει τις προφορικές λέξεις στα φωνημικά δομικά τους στοιχεία (ομοιοκαταληξία, συλλαβές, φωνήματα). Πέρα απο τη χρήση των προφορικών λέξεων για επικοινωνία και απόδοση νοημάτων, όταν αναφερόμαστε στην φωνολογική ενημερότητα(ή επίγνωση), εννοούμε την συνειδητοποίηση της λέξης όσον αφορά τις συλλαβές και τα φωνήματα (φωνές) από τα οποία αποτελείται. Αναγνώριση δηλαδή των φωνολογικών μερών μιας λέξης, καθώς και χειρισμός των μερών αυτών.

Πως αντιλαμβάνονται τα παιδιά τις λέξεις στα διάφορα στάδια ανάπτυξής τους;

Αρχικά τα παιδιά αντιλαμβάνονται λέξεις. Καθώς αναπτύσονται, αρχίζουν σταδιακά να αντιλαμβάνονται όλο και μικρότερα τμήματα του προφορικού λόγου (ομοιοκαταληξία, συλλαβές και φωνήματα). Έτσι απο τα 3 - 4 έτη, τα περισσότερα παιδιά μπορούν να αναγνωρίσουν αν δύο λέξεις εμφανίζουν ομοιοκαταληξία (π.χ. οι λέξεις πατάτα και ντομάτα εμφανίζουν ομοιοκαταληξία , ενώ οι λέξεις πιάτο και τραπέζι, όχι). Έως το χρονικό διάστημα των 5 ετών, τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι οι λέξεις αποτελούνται απο συλλαβές και μπορούν να τις μετρήσουν. Από 6 ετών και έπειτα, τα παιδιά ξεκινούν να απομονώνουν φωνήματα λέξεων,να εναλλάσουν αρχικά φωνήματα και να συνθέτουν φωνήματα προς τον σχηματισμό λέξεων, ενώ έως 7 ετών μπορούν να χωρίσουν μια λέξη στα φωνήματα από τα οποία αυτή αποτελείται ( π.χ. η λέξη πάμε έχει τέσσερις φωνές : π / α / μ / ε ).

 

Γιατί είναι σημαντική η κατάκτηση της φωνολογικής ενημερότητας;

Η φωνολογική ενημερότητα σχετίζεται άμεσα με τις διαδικασίες της ανάγνωσης και της γραφής. Η ελλιπής ή χαμηλή φωνολογική ενημερότητα έχει αναγνωριστεί ως η κύρια αιτία των αναγνωστικών δυσκολιών, ενώ η κατάκτησή της αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή εκμάθηση της ανάγνωσης. Όταν ένα παιδί έχει εξοικιωθεί με τους ήχους μιας λέξης, τότε μπορεί και κατανοεί ότι οι λέξεις του προφορικού λόγου αποτελούνται από μικρότερα τμήματα (συλλαβές και φωνήματα) και κατα συνέπεια έχει την ικανότητα να τα διακρίνει, να εκτελεί κατάτμηση λέξεων και να συνθέτει ήχους για την δημιουργία λέξεων. Έτσι μπορεί να αναπαραστήσει σωστά τις προφορικές λέξεις με την χρήση του αλφάβητου.

 

Λεοντάκης Γεώργιος
Φιλόλογος - Ειδικός Παιδαγωγός

___________________________________________________________________

Πηγές :

Πόρποδας Κ. (1998) Ο ρόλος της γλώσσας στη μάθηση και κοινωνικοποίηση του ατόμου.

Παντελιάδου Σ. (2000) Μαθησιακές Δυσκολίες και εκπαιδευτική πράξη.

Αθανασιάδη Ε. (2001) Η Δυσλεξία και πως αντιμετωπίζεται.

Μουζάκη Α., Πρωτόπαπας Α & Τσαντούλα Δ. (2008) Προσχολικοί δείκτες πρόγνωσης της ανάπτυξης αναγνωδτικών δεξιοτήτων κατα την Α΄Δημοτικού.