Αναδυόμενος γραμματισμός

Τι είναι ο αναδυόμενος γραμματισμός;

Ο αναδυόμενος γραμματισμός είναι μια διαδικασία που απαιτεί την ανάπτυξη των κατάλληλων νοητικών διεργασιών απο τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Για την <<ωρίμανση>> αυτή των παιδιών, σημαντικό ρόλο παίζουν περιβαλλοντικοί παράγοντες, καθώς και οι εμπειρίες που αυτό βιώνει στη ζωή του. Ο αναδυόμενος γραμματισμός ακολουθεί μια πορεία που εξελίσεται συνεχώς, καθώς ξεκινάει αρχικά απο την αλληλεπίδραση του παιδιού με το οικογενειακό περιβάλλον και συνεχίζεται με την ένταξη του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. Έτσι η αναδυόμενη επιθυμία των παιδιών για γραφή και ανάγνωση τροφοδοτείται απο την παρατήρηση των ενηλίκων και απο την μίμηση του προφορικού και του γραπτού λόγου. Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον, μέσα στο οποίο υπάρχουν πολλά ερεθίσματα που σχετίζονται με τον γραπτό λόγο (π.χ. η ανάγνωση ενός παραμυθιού απο το γονέα στο παιδί), τότε αυτό παρατηρεί τους ενήλικες και προσπαθεί μετέπειτα να αναπαραστήσει την διαδικασία της ανάγνωσης (με το να κρατήσει μόνο του το βιβλίο σε θέση ανάγνωσης) ή της γραφής (μουτζουρώνοντας ένα χαρτί και δηλώνοντας ότι έγραψε κάτι).

Πώς σχετίζεται ο αναδυόμενος γραμματισμός με την αναγνωστική ικανότητα;

Σε προσχολικό επίπεδο, τα παιδιά αποκτούν την ικανότητα να αναγνωρίζουν σήματα και σύμβολα, όπως και να θυμούνται την ονομασία και τον ήχο μερικών γραμμάτων ενώ μετέπειτα ξεκινούν σιγά σιγά να αντιστοιχίζουν τα φωνήματα με τα γραφήματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι εάν τα παιδιά γνωρίζουν τις ονομασίες των γραμμάτων, αυτό αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα πρόβλεψης για επιτυχημένη κατάκτηση της ανάγνωσης. Παράλληλα καθώς τα παιδιά αναπτύσονται, συνειδητοποιούν την φορά του γραπτού λόγου (δηλαδή ότι διαβάζουμε από αριστερά προς δεξιά και από πάνω προς τα κάτω) και την σχέση του προφορικού λόγου με τον γραπτό λόγο. Για την κατάκτηση της ανάγνωσης, σημαντικό ρόλο παίζει και η φωνολογική επίγνωση, καθώς αποτελεί την σημαντικότερη δεξιότητα που απαιτείται. Τα περισσότερα παιδιά, αναπτύσουν φωνολογική επίγνωση κατά την διάρκεια της κατάκτησης της γλώσσας. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, ότι οι δεξιότητες του αναδυόμενου γραμματισμού που αποκτώνται από το παιδί κατά την προσχολική ηλικία, έαν διατηρηθούν και εφαρμόζονται με ευχέρεια, μειώνουν κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης αναγνωστικών δυσκολιών.

Λεοντάκης Γεώργιος
Φιλόλογος - Ειδικός Παιδαγωγός

___________________________________________________________________

Πηγές :

Τάφα Ε. (2005) Ανάγνωση και γραφή στα Προγράμματα Προσχολικής Εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αγαλιώτης Ι. (2011) Εκπαιδευτική αξιολόγηση μαθητών με δυσκολίες μάθησης και προσαρμογής : το αξιολογικό σύστημα μαθησιακών αναγκών.

Hail K. (1998) Critical Literacy and the Case for it in the Early Years of school.

Ferreiro E & Toberosky A (1982) Literacy before schooling.